Zaburzona dynamika zbiorowości a decyzje polityczne

Schemat ilustrujący zaburzoną dynamikę zbiorowości ma zdaniem Latoura uniwersalne zastosowanie do analizy zmian zachodzących we współczesnym świecie. Ze względu na jego uniwersalność można pokusić się o zastosowanie schematu w kontekście życia politycznego.

Zjawisko mediatyzacji polityki związane z systematycznie postępującą ekspansją mediów masowych powoduje, że obywatele na bieżąco są informowani o kulisach podejmowania decyzji politycznych. Dzięki temu istnieje możliwość stałego komunikowania się rządzących z rządzonymi. Kompetencje mediów są szerokie - uczestniczą w selekcji elit politycznych, wpływają na kształt przekazu komunikatów skierowanych do elektoratu, dokonują gradacji przekazywanych informacji, wreszcie kreują kształt debaty publicznej. Procesy te dokonują się przy wykorzystywaniu haseł o obiektywizmie środków przekazu oraz przestrzeganiu zasad etyki dziennikarskiej. Stąd też nie bez podstaw mass-media określa się mianem „czwartej władzy”. Jako że mediatyzacja polityki stała się naturalnym komponentem współczesnej demokracji każdy z podmiotów polskiej sceny politycznej posiada rzecznika odpowiedzialnego za kontakty z dziennikarzami, powszechne (zwłaszcza w okresie kampanii wyborczej) jest korzystanie z doradztwa specjalistów marketingu politycznego. W tym kontekście wydawałoby się, że wyborca posiada pełen dostęp do informacji o toczącym się procesie decyzyjnym. Wykorzystując wspomniany schemat zastanówmy się, czy rzeczywiście tak jest? By zilustrować możliwość spożytkowania schematu odniosę się do konkretnego przykładu, który podzielił opinię publiczną.

W ostatnich miesiącach kontrowersje wzbudzał projekt ustawy o związkach partnerskich. Jedna z propozycji została opracowana przez zespół skoncentrowany wokół posła Platformy Obywatelskiej Artura Dunina. Propozycja ta, zgodnie z konstytucyjnie przewidzianym procesem ustawodawczym została zaprezentowana parlamentarzystom. Media informowały rządzonych o kształcie proponowanej ustawy. Po zamknięciu pierwszego etapu – przedstawieniu propozycji zbiorowości, nastąpił szereg konsultacji. O planowanej innowacji dyskutowali politycy – w obrębie partii rządzącej doszło do starcia liberałów z konserwatystami. Uznawany za lidera zachowawczej frakcji PO Jarosław Gowin wielokrotnie przyznawał, że jest przeciwnikiem projektu. Zdaniem ministra sprawiedliwości – Jeśli chodzi o związki partnerskie heteroseksualne, to jestem przeciw,  mogą one zawierać ślub kościelny, ślub cywilny lub żyć w konkubinacie, który wiąże się z określonymi prawami i obowiązkami. Czy potrzebna jest jeszcze czwarta forma pośrednia pomiędzy ślubem a konkubinatem? (źródło:http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,13686375,Konserwatysci_w_PO_o_zwiazkach_partnerskich__Oswiadczenie.html) Równie burzliwa dyskusja toczyła się za pośrednictwem środków masowego przekazu. Następnie, doszło do hierarchizacji – konserwatywne przywiązanie do wartości wygrało z kreowanym liberalnym wizerunkiem partii rządzącej. Wyborcy posiadają dostęp do informacji o wyniku głosowania – odrzuceniu projektu podczas styczniowego głosowania, również przez część parlamentarzystów należących do PO. Nie są znane natomiast przesłanki podjętej decyzji politycznej, tzn. pojawiają się wątpliwości co do dokonanej gradacji. Wreszcie etap 4 – zastana rzeczywistość społeczno – prawna nie uległa zmianie, wymusiła natomiast podjęcie prac, które mają zmierzyć do przedstawienia nowej propozycji, nowego tworu prawnego decydentom.

Zgodnie z koncepcją Latoura nowoczesność marginalizuje – etap 2 (konsultacje) oraz etap 3 (hierarchizacje). W kontekście podejmowania decyzji politycznych wydaje się, że każdy z podmiotów uczestniczących w procesie konsultacji dba o to, by w procesie komunikowania informacja o przyjętym stanowisku została przekazana rządzonym. Treść przekazu często staje się istotniejsza od samego przedmiotu dyskusji, nie zawsze pozostają ze sobą zgodne. Jednocześnie etap konsultacji oraz hierarchizacji w związku z koniecznością szybkiego podejmowania decyzji traci na znaczeniu. Dlatego decydent podejmuje decyzje polityczne w warunkach niepewności – nie posiada wówczas informacji o prawdopodobnych rezultatach wprowadzonych/ niewprowadzonych zmian oraz o losach planowanych działań własnych, zatem nie wie w jaki sposób „świat ułoży się na nowo” (etap 4 – instytucjonalizacja).

By analiza zastosowania schematu w kontekście decyzji politycznych była bardziej wyczerpująca należałoby dokonać analizy powstającej w określonej sytuacji sieci, uwzględnić wszystkich istotnych aktorów, zarówno jednostkowych, jak i zbiorowych oraz wskazać mediatora.